Aikido-lessen staan in het teken van leren, maar wat léér je eigenlijk tijdens de aikido-lessen?

Dat wat je leert hangt natuurlijk samen met wat een leraar en collega leerlingen tijdens een les aandragen, maar het wordt ook in grote mate bepaald door wat je zelf wílt leren (wat is je gerichtheid, wat laat je binnenkomen en wat niet). Willen we goed leren aikidoën, of willen we goed leren leven? Willen we technieken leren of willen we onszelf als mens ontwikkelen en werken aan de verbinding met onszelf, onze medemensen en ons universum?

Mijn voorkeur gaat uit naar keuze twee en daar probeer ik de lessen op in te richten. Dat levert naar mijn idee meer op en leidt bovendien tot een interessantere vorm van aikido. Mooie aikido wordt dan een cadeautje dat je krijgt voor je inspanningen op een hoger, breder niveau, tijdens de aikido-lessen, maar met name ook daarbuiten natuurlijk. Door de lessen aikido op deze manier te benaderen wordt de vraag “Wat is aikido?” minder interessant. De vragen “Wat is leven?” en “Wat is leren?”, worden belangrijker. Aikido wordt een middel, geen doel op zich.

Wat is leven? Leven is je verbonden voelen.

Wat is leren? Leren is een verandering aanbrengen in de manier waarop je verbonden bent. Leren kan vanzelf gaan, of je kunt het opzoeken, afdwingen als het ware. Leren vraagt een bereidheid om te veranderen; van je huidige zelf, naar een betere zelf. Hoe meer je bereid bent om te veranderen, hoe makkelijker je zult leren.

• Iets leren betekent soms dat je kennis en/of kunde toevoegt aan jezelf. Je moet daarvoor accepteren dat je iets nog niet weet of kunt en je moet bereid zijn energie en tijd te investeren in het veranderingsproces. Als je nieuwsgierig bent gaat deze manier van leren vanzelf voor je.
• Iets leren kan ook betekenen dat je iets moet veranderen in/aan jezelf. Je weet en kunt al iets, maar dat blijkt niet correct. Daarvoor moet je niet alleen accepteren dat je iets nog niet weet of kunt, je moet ook iets los laten. Dat vraagt een andere bereidheid en meestal meer tijd en energie dan de eerste vorm van leren. Bijleren is makkelijker dan afleren. Loslaten van gewoontes en veranderen van verbeelding is moeilijk, omdat het lijkt alsof we daardoor onze identiteit ter discussie stellen. Daar is enige moed voor nodig.

In onze maatschappij verstaan we onder leren vaak het toevoegen van kennis en kunde (het eerste pijltje). Op veel terreinen is dat correct, maar als het gaat om het leven, dan schiet deze manier van leren vaak tekort, met name als het vanzelfsprekende onderdelen van het leven betreft, zoals omgaan met onszelf en dierbaren en de opvoeding van kinderen. Levenslessen gaan vaak over een situatie op een nieuwe manier durven zien, om van daaruit op een andere manier tot actie over te gaan en het leven tegemoet te treden. Voor deze manier van leren is nieuwsgierig zijn niet genoeg. Je zult ook de wens en de durf moeten hebben om, indien nodig, verandering toe te laten. Om goed (samen) te leven is het belangrijk om bereid te zijn om je zienswijze en manier van doen steeds opnieuw te ondervragen en in te ruilen voor een andere zienswijze en een andere manier van doen als je daardoor beter (samen) kunt leven. Dat is een uitdaging.

Leren kan (dus) een lastig proces zijn. Om het overzichtelijker te maken wil ik voorstellen om drie onderdelen/stadia onderscheiden.

1. Verkrijgen van een correcte verbeelding
2. Verkrijgen van een correcte houding
3. Verkrijgen van een correcte verhouding

Deze drie stadia hangen op een logische manier met elkaar samen. Een correcte verbeelding leidt (met enige oefening) tot een correcte houding, en een correcte houding leidt (met enige oefening) tot een correcte verhouding (met anderen en de wereld). Verbeelding, ook als die gaat over de verhouding, werkt altijd via de eigen houding in op de verhouding. Jouw verbeelding bepaalt namelijk alleen jouw houding, niet die van een ander. En het is jouw houding die onderdeel is van de verhouding, niet je verbeelding. “Op zoek gaan naar je beste zelf” is een manier om te werken aan een correcte verbeelding en een correcte houding.

Als een verhouding niet correct is, dan heeft dat altijd, indirect, te maken met een niet correcte verbeelding. Om te werken aan een correcte verhouding, kunnen we dus het best leren te kijken naar de verbeelding van de mensen die betrokken zijn.

Omdat onze verbeelding onze houding(en) en verhoudingen in ons leven bepaalt, is het belangrijk om een correcte verbeelding van de belangrijkste facetten van het leven te hebben. Onder “correcte verbeelding” versta ik dan een verbeelding die ons helpt in vrede te leven. Dat is, wat mij betreft, dan ook het belangrijkste wat we leren tijdens de aikido-lessen: een verbeelding en houding die ons helpen in vrede te leven en (daardoor) vrede in de wereld te brengen. (Zie ook het artikel over vrede brengen)